Hazırlayan: Kemalettin BULAMACI
Güney Kore, çip savaşlarında zafere ulaşmak için elindeki tüm imkanları kullanıyor. Hafta sonu Güney Kore Maliye Bakanı Choi Sang-mok, çip konusunda yapılacak araştırmalar ve bu alanda yapılacak yatırımlar için yaklaşık 7,3 milyar dolarlık bir destek paketi daha hazırladığını duyurdu.
Güney Kore Maliye Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, Bakan Choi’nin, yerli çip ekipmanı üreticilerinin yöneticileri ile gerçekleştirdiği toplantıda, devlet ve özel finans kurumlarının devreye sokulacağı yeni paketin detaylarının çok yakında açıklanacağını söyledi. Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol, daha önceki açıklamalarında, yatırımlar için vergi avantajları vaat ederek, mümkün olan tüm kaynakları “çip savaşı”nı kazanmak için kullanacaklarına söz vermişti. Güney Kore, yeni duyurulacak desteklerden bağımsız olarak başkent Seul’un güneyindeki Yongin’de dünyanın en büyük yüksek teknoloji kompleksi olarak öne sürdüğü bir mega çip kümesi inşa ediyor.
ABD’den 50 milyar dolarlık teşvik paketi
Önümüzdeki 10 yıl içerisinde dünya çapındaki çip yatırımlarının toplam 2,3 trilyon doları aşması bekleniyor. ABD, bu yatırımları çekmek için duyurduğu CHIPS Act ile toplam yatırımların yüzde 28’ini yani yaklaşık 646 milyar dolar yatırım çekmeyi amaçlıyor. Bu hedef için 50 milyar doların üzerinde bir teşvik paketini yürürlüğe sokmuş durumda. ABD, son 20 yılda gerçekleştirilen çip yatırımlarının sadece yüzde dokuzunu çekebilmişti.
Tayvan’ın payı yüzde 31 olacak
Küresel yarıiletken organizasyonu SEMI ve danışmanlık şirketi Boston Consulting Group tarafından hazırlanan son endüstri raporuna göre, 10 yıl içerisinde gerçekleştirilecek bu 2,3 trilyon dolarlık yatırımların yüzde 31’i ise dünya çip üretiminin lideri Tayvan’a gidecek. Tayvan ve ABD’yi yüzde 13 ile Güney Kore, yüzde 10 ile Japonya, yüzde yedi payla Avrupa ve Çin takip ediyor. Bu kadar büyük bir yatırım pastasından pay almak isteyen ülkeler listesine her gün ciddi bir rakip ekleniyor. Malezya ve İsrail zaten mevcut yatırımların bulunduğu ülkeler arasında payını artırmak isterken Güneydoğu Asya ülkeleri de bu alanda söz sahibi olmak için çeşitli teşvik paketleri ve programlar duyuruyor.
Vietman, 50 bin mühendis yetiştirecek
Vietnam, 2023 yılı ekim ayında, 2030 yılına kadar bu alanda 50 bin mühendis yetiştirme hedefini ortaya koydu. 2024 yılı başında da ulusal yarıiletken stratejisini yayımladı. Bu hamleler sonrasında, Güney Koreli Samsung, 850 milyon dolarlık bir yatırım, Amkor da 1,6 milyar dolarlık bir yatırım duyurusunda bulundu. Filipinler de işgücünü geleceğin çip dünyasına hazırlamak için bir hedef ortaya koydu. Ayrıca minimum yatırım tutarları ile büyük etki yaratacak CREATE programını duyurdu. Filipinler’in bile duyurduğu yatırım ve teşvik tutarı 25 ila 30 milyar Türk lirasına denk geliyor. Endonezya, yarıiletken endüstrisini desteklemede öncelikli kritik sektörler arasına aldı. Çeşitli vergi avantajları sunarken, vergi muafiyeti, esnek lisanslama ve teknoloji bölgelerinde kira ödemeden yerleşim gibi çeşitli avantajlar sunuyor. Malezya ise yeni endüstriyel master planı çerçevesinde 2030’a kadar ülkedeki üretimi artırmayı ve payını yükseltmeyi hedefliyor. Malezya’nın bu hamlesi neticesinde Intel 7 milyar dolarlık, Teksak Instruments ise 3,1 milyar dolarlık bir yatırımı devreye aldı.
Hindistan ise 10 milyar dolarlık bir finansman paketini içeren Semicon India’yı 2021 yılında devreye almıştı. Hindistan, bu alanda daha stratejik bir düşünce yapısıyla bu alandaki küçük ve orta boy işletmeleri tasarıma yönlendiriyor. Bu strateji de şimdiye kadar kısmen başarılı olmuş durumda. Foxconn ve Hindistan merkezli Vedanta ortak girişim ile bir fabrika kurmaya niyetlendi ancak bürokrasiye takıldı. Buna rağmen Mikron hem merkezi hem bölgesel yönetimden aldığı destekle 825 milyon dolarlık yatırımını Gujarat’ta devam ettiriyor. Uzun yıllardır Kosta Rika’da faaliyetlerine devam eden Intel sayesinde çip endüstrisinde bir yeri olan ülkelerden. Daha fazla yatırım ve yatırımcıyı çekmek için Şubat 2023’te yürürlüğe soktukları kanunlarla kısmi başarı elde ettiler. Intel, mevcut tesislerini 1,2 milyar dolarlık bir yatırım ile geliştirmeye çalışıyor.
Çin’de süper destekler
Çin, ilk olarak, Ulusal Entegre Devre Gelişim Fonu ile 2014 yılında devreye aldığı teşvik paketi ile 20 milyar dolar destek sağladı. Bu paketin ikinci fazı 32 milyar dolar ve 2019’dün günümüze devam ediyor. Özellikle ABD yaptırımları neticesinde son yıllarda Çin’de destekler de artmaya başladı. Fonun üçüncü faz destekleri 40 milyar dolar olarak devreye alındı. Ancak, Çin’de en az 15 farklı özel fon 2015 yılından itibaren bu sektöre 50 milyar dolarlık bir katkı sunmuş durumda.
ABD’nin geçtiğimiz yıl devreye aldığı CHIPS ACT toplamda 52 milyar dolarlık bir paketten oluşuyor. Avrupa Birliği’nin bu konudaki çabası da sonuç vermeye başladı. Ancak, Avrupa Birliği’nin 47 milyar dolarlık teşvik paketinin yanında Avrupa ülkeleri de kendi teşvik paketlerini devreye alıyor. Intel, Magdeburg Almanya’daki fabrikasının yatırım miktarını 17 milyar dolardan 33 milyar dolara yükseltti. Bu yatırımın yaklaşık 11 milyar doları devlet yardımı ve enerji indirimi ile Almanya’dan geliyor.
Tayvan, çeşitli vergi indirimleri ve Ar-Ge teşvikleri ile 9,2 milyar dolarlık bir destek paketini devreye soktu. 1980’lerde yüzde 50 pazar payına sahip olmasına rağmen günümüzde pazar payı yüzde 10’un altına inen Japonya da hem üretimini hem satışlarını artırmaya yönelik teşviklerin dozunu artırdı. 2021 yılında yerli şirketleri desteklemek için 4,1 milyar dolarlık bir kaynak ayrılmıştı. 2023 yılı sonunda ise uluslararası yatırımları çekmek için 13 milyar dolarlık bir teşvik paketi daha duyurdular.
ARM Holding’in yapay zekâ çipi 2025’te geliyor
SoftBank Group’un sahip olduğu Arm Holding, yapay zekâ çipleri için ayrı bir bölüm kuruyor. İlk olarak 2025 yılı bahar ayında test aşamasına geçilecek olan yapay zekâ çiplerinin üretimine 2025 sonbaharında başlanacak. Üretim başladıktan sonra bölümün ARM Holding bünyesinden ayrılıp, ayrı bir SoftBank bölümü olarak konuşlandırılması da görüşülüyor. Softbank, Arm tarafından geliştirilecek olan çiplerin üretim sürekliliğini sağlamak üzere başta Tayvanlı üretici TMSC olmak üzere pek çok üretici ile görüşmelerini sürdürüyor.
